Klimaatcrisis: ‘We moeten niet teveel focussen op doemscenario’s!’
Het klimaatpanel van de VN presenteerde deze week een nieuw rapport, waaruit blijkt dat de aarde sneller opwarmt dan gedacht. Willen we de klimaatcrisis bestrijden, dan moeten er snel maatregelen worden genomen. Volgens RUG-hoogleraar Linda Steg zet het echter geen zoden aan de dijk als er heel erg wordt gefocust op doemscenario’s, zonder dat duidelijk wordt gemaakt wat de mensen thuis zelf kunnen doen om de risico’s te verminderen. Dat zegt de expert duurzaam gedrag op de website van de Rijksuniversiteit Groningen.
Het risico van doemscenario’s
Zo’n 900 wetenschappers hebben vier jaar lang aan het klimaatrapport van de VN gewerkt. Sinds het einde van de 19e eeuw is de aarde zo’n 1,1 graad warmer geworden en het menselijke handelen is daarvoor de oorzaak. Keren we het tij niet, dan krijgen we vaker te maken met hittegolven, zware stormen, bosbranden en overstromingen.
“We moeten ons gedrag drastisch veranderen”, zegt hoogleraar omgevingspsychologie Linda Steg. Maar volgens haar kunnen de doemscenario’s in de media een averechts effect hebben. “Onderzoek laat zien dat angst mensen volledig kan lamslaan als er geen aandacht wordt besteed aan wat ze zelf kunnen doen om de risico’s te verminderen”, zegt ze. Volgens Steg is het belangrijk om mensen een handelingsperspectief te bieden en aan te geven welke acties zij zelf kunnen ondernemen. Daarnaast moeten we focussen op de stappen die we in de afgelopen jaren al hebben gezet en kijken hoe we in de toekomst nog meer vooruitgang kunnen boeken.
Bijna iedereen doet iets
Er is al vooruitgang geboekt, zo vindt Steg. Veel mensen maken zich zorgen om het veranderende klimaat. Het draagvlak voor duurzaamheid is groter dan veel mensen denken. “Natuurlijk zijn er nog altijd klimaatsceptici, maar dat is een heel kleine minderheid. Het gevoel van urgentie is de afgelopen tijd flink toegenomen. Steeds meer mensen en bedrijven zetten zich in voor het klimaat. Er zijn maar weinig mensen die helemaal niets doen. Sommige mensen voeren zelfs actie omdat ze méér maatregelen willen”, aldus Steg.
Daarnaast is het zo dat alle kleine beetjes helpen. Steg: “We kunnen als individuen samen heel veel doen om het klimaat te helpen. We kunnen bijvoorbeeld duurzame energie produceren of afnemen, of minder vliegen of autorijden. Maar ook initiatieven als korter douchen of wat minder vaak de verwarming omhoog zetten, helpen echt. Op de website van Milieu Centraal staan heel veel praktische tips. Deel de acties met elkaar. Zo inspireer je elkaar om duurzame keuzes te maken. Het helpt als je het gevoel hebt dat je niet alleen bent en dat de mensen in je omgeving ook met dit onderwerp bezig zijn.”
Duurzame keuzes
Steg vindt verder dat overheden en bedrijven ook een belangrijke rol hebben in het bestrijden van de klimaatcrisis en het aanzetten tot duurzaam handelen. Zo kunnen zij voor betrouwbare informatie zorgen, duurzame producten aanbieden, en duurzaam gedrag aantrekkelijker maken door bijvoorbeeld subsidies te geven, of faciliteiten te creëren. Overheden zouden daarnaast financiële barrières kunnen verlagen. Steg: “Er kan wel geroepen worden ‘Ga van het gas af’, maar voor veel mensen is dat simpelweg niet te betalen. De overheid zou in dat geval duurzame keuzes kunnen promoten door subsidies te verstrekken.”
Verandering komt er sowieso
Sommige mensen denken dat de omschakeling naar een duurzamere samenleving alleen maar kosten en gedoe met zich meebrengt. Stegs kort maar krachtige antwoord hierop: niets doen brengt nog veel meer kosten en gedoe met zich mee. “Het IPCC-rapport onderstreept dat de wereld niet hetzelfde blijft als we niets doen. Als we niets doen, krijgen we bijvoorbeeld steeds vaker met extreem weer te maken. Zoals recent de overstromingen in Duitsland, België en Limburg. Niets doen betekent dus niet dat er niets verandert.”